Tradycyjna Medycyna Chińska

Tradycyjna Medycyna Chińska to jedna z najstarszych sztuk medycznych na świecie. Od ponad trzech tysięcy lat skutecznie nie tylko leczy, ale jest również znakomitą metodą profilaktyki zdrowotnej. Lekarzom w dawnych Chinach płacono nie za leczenie objawowe, ale właśnie za to, by nie być chorym!

Podstawą zdrowia oraz właściwej terapii w medycynie chińskiej jest harmonizowanie przepływów energii w narządach i całym organizmie. Nie wyróżnia się tu jednostek chorobowych, tak jak w medycynie zachodniej, lecz zawsze traktuje człowieka całościowo, uwzględniając również jego otoczenie.

Choroba stanowi stan zachwiania równowagi organizmu, brak pewnych składników lub energii, albo niewłaściwy jej obieg. Często takie same objawy wywoływane są przez bardzo różne przyczyny, ale też jedna przyczyna może dawać różne objawy. Dlatego niezwykłą wagę przywiązuje się do właściwej diagnozy i usunięcia głęboko nieraz leżących przyczyn, leczenie objawowe uważając za prymitywne, bo nieprowadzące do rzeczywistego wyleczenia (nawet pomimo obserwowanej na początku poprawy). Człowiek postrzegany jest jako całość psycho-fizyczna w stałej relacji ze środowiskiem.

Strefa psychiczna i duchowa są tak samo ważne jak nasze ciało. Poznanie stanu emocjonalnego pacjenta daje dokładny obraz jego stanu zdrowia, również na poziomie ciała i  Qi.

Choroba przejawiająca się objawowo na poziomie ciała prawie zawsze ma wpływ na stan emocjonalny, umysłowy. Ale oczywiście jest także odwrotnie: zaburzony stan umysłu przejawiający się np. poprzez określone odczucia, emocje, zachowania zwykle są pierwszym sygnałem choroby stopniowo wkraczającej w ciało fizyczne. Wstrząsy emocjonalne, bardzo silne przeżycia, jeszcze dodatkowo przeżywane w samotności bez wyrażania, tłumione wewnątrz powodują istotne zmiany w  naszym stanie zdrowia i  jeżeli nie rozproszymy ich negatywnych skutków, mogą doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Poprzez właściwe rozpoznanie i odpowiednie zareagowanie na takie znaki można nie dopuścić do rozwinięcia albo do rozprzestrzenienia się choroby w organizmie. Również usunięcie przyczyn dolegliwości fizycznych ma ogromny wpływ na samopoczucie pacjenta. Równowaga żywiołów dotyczy w jednakowym stopniu ciała jak i stanu umysłu. Dlatego tak ważne jest stosowanie odpowiedniej diety jak też uwolnienie zblokowanych emocji, nie trwanie zbyt długo w niekorzystnym dla nas stanie psychicznym.

Pięć żywiołów

W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej wyróżnia się pięć podstawowych emocji zgodnie z pięcioma żywiołami. Pięć żywiołów to drewno, ogień, ziemia, metal, woda. Wszystkie są ze sobą połączone. Ich synchronizacja jest konieczna aby człowiek zintegrował się z otoczeniem. Życie człowieka od narodzin do śmierci podobnie jak cały wszechświat, podlega cyklom pięciu żywiołów. Pięć żywiołów ożywa i staje się przemianami. Energetyka chińska równoważy żywioły. Rozprasza energię z miejsc, w których jest jej nadmiar i doprowadza ją tam, gdzie jej brakuje.Każdy z żywiołów odpowiada określonej porze roku: drzewo – wiośnie, ogień – latu, ziemia – wczesnej jesieni; metal – jesieni, woda – zimie. Każdy z żywiołów powstaje z poprzedniego i daje początek następnemu.

Pięć żywiołów wzajemnie się tworzy i wspiera swój rozwój. Woda odżywia drewno, z drewna powstaje ogień, ogień odżywia ziemię, z ziemi powstaje metal, metal odżywia wodę. Żywioł, który zaczyna dominować energetycznie, podporządkowuje sobie energię przeciwstawnego żywiołu. Woda gasi ogień, ogień topi metal, metal tnie drewno, drewno zuboża ziemię, ziemia pochłania wodę. Każdy z żywiołów odpowiada innemu uczuciu. Tłumione uczucia zostają zaprogramowane jako odczucia komórkowe, zaburzają równowagę na poziomie energetycznym i są potencjalnym źródłem choroby.

DREWNO. Rodzi się z Wody. Tworzy Ogień. Jest podporządkowane Metalowi, dominuje nad Ziemią. Uczuciem związanym z tym żywiołem jest GNIEW, ZŁOŚĆ. Złość jest charakterystycznym objawem charakteru "wątrobowego". Agresywność natomiast wiąże się z gorącym woreczkiem żółciowym. Celem gniewu jest umożliwienie podjęcia próby zmiany sytuacji. W wypadku niepowodzenia rodzą się z niego ŻAL i FRUSTRACJA. Jeśli ktoś nie może wyrazić swoich POTRZEB, PRAGNIEŃ może się stać zrezygnowany, rozżalony i rozgoryczony. Do destrukcyjnych przeżyć mających związek z przemianą drewna zalicza się też nadmierne rozpamiętywanie przeszłości. Drewno symbolizuje afirmowanie siebie i swojej tożsamości. Jest początkiem ruchu, dynamiki. Tą samą energię mają MIĘŚNIE, ŚCIĘGNA, WIĘZADŁA. Drewno jest związane z WIOSNĄ, a więc porą dynamicznego działania i wzrostu. Jego energia ułatwia przystosowanie się do zmian. Dobra energia drewna daje PEWNOŚĆ SIEBIE i WIARĘ W SIEBIE. Drewno odpowiedzialne jest za poczęcie, planowanie przyszłości, strategię, organizację, skuteczność. Energia drewna jest związana z determinacją, odpowiedzialnością i decyzyjnością.

OGIEŃ. Uczuciem wiążącym się z żywiołem ognia jest RADOŚĆ. W ciele tworzy SERCE i JELITO CIENKIE. Ogień jest związany z LATEM, porą rozkwitu, ciepła i dostatku w przyrodzie. Symbolizuje komunikację, relację z innymi, umiejętność dzielenia się, MIŁOŚĆ. Daje człowiekowi jasność i blask. Żywioł ognia wiąże się też z umiejętnością dawania i przyjmowania miłości, przyjemnością, osiągniętym celem, zadowoleniem z siebie. Może on być osłabiony u osób, które były niechcianymi lub odrzuconymi dziećmi. Ogień symbolizuje ojca. Jeśli nie było go w naszym życiu to energia ta może być bardzo osłabiona. Może ją też osłabić zazdrość, nienawiść, krytykowanie siebie. Osłabienie tego żywiołu prowadzi do izolacji, samotności, związku bez miłości.

ZIEMIA. Uczuciem związanym z żywiołem ziemi jest NIEPOKÓJ, mogący czasem przeradzać się w obsesyjne zamartwianie, nadmierne myślenie typu obsesyjnego. Nadmierne myślenie i zamartwianie wiąże się z zaburzeniami ŻOŁĄDKA, ŚLEDZIONY, TRZUSTKI. Nierównowagę tych narządów widać też na poziomie emocjonalnym jako potrzebę wzbudzania litości i współczucia. Przeciwwagą powyższych emocji jest poczucie HARMONII, umiejętność KONCENTRACJI i bardzo czysta, głęboka UWAZNOŚĆ, umiejętność bycia TU i TERAZ. Żywioł ten zapewnia STABILNOŚĆ i daje umiejętność PRZYSTOSOWANIA. Wyraża zdolność człowieka do znalezienia i zajęcia swojego miejsca. Zapewnia BEZPIECZEŃSTWO. Symbolicznie wiąże się z matką i pokarmem: fizycznym, uczuciowym i duchowym oraz ciepłem domowego ogniska. Wyraża także potrzebę wsparcia. Każdy człowiek musi mieć poczucie, że inni troszczą się o niego, a przede wszystkim rozumieją go. Ziemia to terytorium pozwalające żyć. Gdy jej energia zostanie zaburzona, pojawia się głębokie poczucie zagrożenia. Równowaga tego żywiołu może zostać zaburzona w wyniku trudności w relacji z matką (braku lub nadmiaru). Człowiek doświadczający braku w tym obszarze zaczyna się zamartwiać, czasem wręcz obsesyjnie, staje się też silnie zależny od innych.

METAL (POWIETRZE). Uczucia związane z metalem to SMUTEK, ŻAL, MELANCHOLIA, ROZCZAROWANIE. Żywioł ten jest powiązany z przyjmowaniem energii życiowej pochodzącej z nieba. Symbolicznie wiąże się z ojcem. Żywiołowi metalu odpowiada JESIEŃ, pora, kiedy przyroda zamyka się w sobie. Metal kieruje się do naszego wnętrza i do relacji z samymi sobą. Nadmiar tego żywiołu jest charakterystyczny dla osób zamkniętych w sobie. Brak równowagi w tym żywiole powoduje, że człowiek ma trudności w okazywaniu czy wyrażaniu uczuć, jest niezadowolony z upływającego czasu, wpędza w nudę a czasem nawet wywołuje cynizm. Gdy jesteśmy SMUTNI odczuwamy nasze ciało jako ciężkie, pojawia się uczucie przytłoczenia, mamy tendencję do rozpaczania i użalania się nad sobą, nad swoimi problemami. Łatwo wchodzimy w rolę OFIARY. Smutek dotyka PŁUC, SKÓRY, JELITA GRUBEGO. Z jelitem grubym jest związane wspomnienie o utracie kogoś, separacji, braku przebaczenia, niedokończonej żałoby. Brak równowagi w tym żywiole wyjaśnia również POCZUCIE OBNIŻONEJ WARTOŚCI i NIEKOMPETENCJI oraz nadmiernie KRYTYCZNY stosunek do SAMEGO SIEBIE

WODA. Uczucie związane z żywiołem wody to LĘK, STRACH. Żywioł ten jest odpowiedzialny za wolę, wiąże się ze zdolnością do wyrażania swojego potencjału. Woda związana jest z zimą, porą uśpienia, wycofania, zmniejszonej aktywności i odpoczynku. Nierównowaga żywiołu wody odpowiada za widoczne na zewnątrz nadmierne pobudzenie, któremu w głębi towarzyszy ZMĘCZENIE i BRAK SIŁ ŻYCIOWYCH. Nasilają się NIEPOKÓJ i LĘK, człowiek staje się podejrzliwy, popada wręcz w paranoję. Stan nierównowagi wyraża się także podnieceniem i zwiększeniem odwagi, pozwalającym nabrać złudnego przekonania o własnej witalności. Z punktu widzenia biologii lęk jest doskonałym rozwiązaniem: pozwala wrócić do rzeczywistości, daje zdolność racjonalizacji. Woda powiązana jest z NERKAMI i PĘCHERZEM MOCZOWYM a przez to z energią przodków. Energia ta wibruje także z KOŚCMI i WŁOSAMI.

Dietetyka wg TMC

Dietetyka oparta na pięciu przemianach nie ma jednolitych zaleceń dla wszystkich odnośnie sposobu odżywiania się. Zalecenia dietetyczne są dobrane indywidualnie, oparte są na diagnozie stanu zdrowia, dostosowane do pór roku, wieku, konstytucji organizmu. Ważne jest też aby odróżniać codzienną zrównoważoną energetycznie dietę w przypadku osób zdrowych od diety terapeutycznej uwzględniającej określone wskazania energetyczne pokarmów. Podstawą dietetyki chińskiej jest filozofia 5 żywiołów – elementów – narządów - smaków. Oznacza to klasyfikowanie pożywienia wg smaków, które wzmacniają odpowiadające im narządy. Żywienie oparte jest o produkty wspierające witalność organizmu (zasobnych w Qi). Życie opiera się na dwóch składnikach: energii (Qi) i substancji (soki, krew). Jeśli jednego z nich jest zbyt dużo lub zbyt mało, rozpoczyna się choroba. Jeśli jednego składnika zabrakłoby całkowicie, nie byłoby też życia. Śmierć oznacza, że energia i substancja oddzielają się od siebie. Jest to tzw. teoria Yin i Yang pozwalająca określić termikę pożywienia (pożywienie ogrzewające, neutralne, ochładzające).

Energia (Qi) ma charakter Yang, podobnie jak wszystko co światłe, rozświatlone, skierowane do góry i na zewnątrz, jak dzień, słońce, wszystko co męskie, aktywne, niematerialne, niewidzialne, nienamacalne.

Substancja (soki, krew) ma charakter Yin, tak jak wszystko co ciemne, cieniste, skierowane do wewnątrz i w dół, jak noc, księżyc, wszystko co kobiece, zachowawcze, materialne, widzialne, namacalne.

Energia i substancja są jak ogień i woda, kontrolują się wzajemnie. Ogień może zamienić wodę w parę, a woda może ugasić ogień. Harmonijne współgranie obu tych biegunów zapewnia zdrowemu organizmowi wyważoną temperaturę i dynamikę. Brak równowagi oznacza: zbyt gorąco lub zbyt zimno, zbyt sucho lub zbyt mokro, zbyt szybko lub zbyt wolno.

Dietetyka chińska tworzy równowagę energetyczną i smakową potraw, harmonizuje je, jednocześnie harmonizując w ten sposób narządy wewnętrzne. Jej celem  jest doprowadzenie organizmu do jak najlepszej równowagi i harmonii, tak aby nasz organizm bez przeszkód odzyskał swój naturalny stan jakim jest zdrowie.

Działanie smaków

Kwaśny - ŚCIĄGAJĄCY, powoduje obkurczenie. Związany jest z WĄTROBĄ i PĘCHERZYKIEM ŻÓŁCIOWYM. Terapeutycznie stosujemy go, by przytrzymać płyny w organizmie np. w sytuacji zagrożenia ich przez czynnik gorąca lub suchości albo by powstrzymać nadmierny wypływ z ciała, np. nadmierne poty, biegunkę czy nietrzymanie moczu (zwłaszcza produkty cierpkie, o właściwościach „ściągających”). Zbyt dużo kwaśnego może powodować stagnację. Większość kwaśnych produktów ma działanie ochładzające. Niezalecany przy nadmiarze wilgoci w organizmie, zapaleniu oskrzeli czy otyłości.


Gorzki - OSUSZAJĄCY, powoduje ruch energii w dół. Związany jest z SERCEM, JELITEM CIENKIM, OSIERDZIEM, SAN JIAO (potrójnym ogrzewaczem). Terapeutycznie stosowany jest, gdy zachodzi potrzeba usunięcia nadmiaru płynów nagromadzonych w organizmie. Odprowadza, wysusza, odnawia, obniża, uspakaja, zapobiega zapaleniom, wstrzymuje upływ krwi (w farmakologii bardzo ważny – krwawienie ma związek z nadmiarem gorąca, a gorzkie zioła mają działanie ochładzające). Terapia oparta na smaku gorzkim może działać przy gromadzeniu się wilgoci w organizmie.


Słodki (łagodny) - jest to najważniejszy smak dla terapii. Ma działanie WZMACNIAJĄCE i ODŻYWCZE. Związany jest z ŻOŁĄDKIEM i ŚLEDZIONĄ. Stosuje się go dla wzmacniania Qi i odżywienia substancji (płynów i krwi). Smak łagodny umożliwia odbudowę tkanek. Wzmacnia, odżywia, nawilża, harmonizuje, dodaje energii, odpręża. Negatywną cechą tego smaku jest to, że nawilża i powoduje ospałość. Smak słodki obejmuje wszelkie oddziaływania termiczne. Nie chodzi o słodycz cukru, ale przede wszystkim gotowane ziarna zbóż, słodkie warzywa i słodkie owoce.

OstryOTWIERAJĄCY, rozprzestrzenia energię na zewnątrz, przełamuje zablokowanie. Oddziaływuje na PŁUCA i JELITO GRUBE. Terapeutycznie stosowany jest w pierwszej fazie ataku patogennych czynników zewnętrznych tj. zimny wiatr, gorący wiatr czy też w przełamywaniu zastoju pożywienia w przewodzie pokarmowym. Przerywa stagnację, otwiera,powoduje wydzielanie potu, rozgrzewa. Wiele produktów o smaku ostrym to produkty ciepłe aż po gorące (większość przypraw). Wyjątkiem są mięta pieprzowa i eukaliptus, które są ostre w smaku, ale ochładzające.


Słonynasila ruch ZSTĘPUJĄCY, kieruje energię w dół, z jednej strony ma właściwości OSUSZAJĄCE, z drugiej NAWILŻAJĄCE i ROZMIĘKCZAJĄCE twarde masy. Wspiera NERKI, PĘCHERZ MOCZOWY. Prawie wszystkie produkty o tym smaku (oprócz ryb i owoców morza) są ochładzające aż po zimne. W zależności od przygotowania może być zarówno Yang, jak i Yin. Na przykład sól glauberska (sól gorzka) może ściągać dużą ilość wilgoci z organizmu, jest to właściwość Yin. Z drugiej strony ściąga tę wilgoć z całego organizmu i wydala, co powoduje osuszanie czyli Yang.